جدول محتوایی
اهرم و مارجین دو مفهوم بسیار مهم و حیاتیِ به‌هم‌پیوسته در بخش مدیریت ریسک معاملات هستند. عموماً کاربران تازه‌کار یا سطح متوسط آن را جدی ارزیابی نمی‌کنند اما غافل از این‌که اهرم و مارجین نقش اساسی در معاملات دارند. ما در این مقاله به‌صورت کامل اهرم و مارجین را شرح خواهیم داد و نحوه‌ی استفاده از آنها را به شما آموزش می‌دهیم.
اهرم یا لوریج چیست؟
اهرم در معاملات فارکس، ابزاری بسیار مهم است که به معامله‌گران اجازه میدهد بتوانند با کم‌ترین سرمایه‌ی ممکن، پوزیشن‌های معاملاتی بزرگی باز کنند. اهرم به نوعی قرض دادن پول از سمت بروکر است تا بتوانید حجم معاملات خود را افزایش دهید. در نگاه اول اهرم جذاب به‌نظر می‌رسد اما اگر اهرم زیاد و اشتباه بر مبنای استراتژی خود انتخاب کنید، همان‌قدر که مفید است میتواند خطرناک باشد و حساب شما را به‌سرعت از بین ببرد. بگذارید اهرم یا همان لوریج را با یک مثال برای شما توضیح دهیم. مثلاً اگر شما اهرم 1:50 داشته باشید، با 1000 دلار سرمایه میتوانید معامله‌ای به ارزش 50.000 دلار ایجاد کنید. یعنی هر یک دلار مارجین معادل 50 دلار خواهد شد.
مارجین چیست؟
اما برای تکمیل تعریف اهرم و کارکرد آن باید به سراغ تعریف مارجین نیز برویم زیرا با هم ارتباط مستقیم دارند. مارجین (حاشیه‌ی تضمین) مبلغی است که باید در حساب معاملاتی قفل شود تا معامله‌ی شما پشتیبانی شده و باز بماند.
در واقع مارجین به‌عنوان سپرده‌ای برای پوشش زیان‌های احتمالی در نظر گرفته می‌شود. به‌طور خلاصه، اهرم و مارجین دست در دست هم به ما امکان می‌دهند با سرمایه‌ی اندک، در بازارهای بزرگتری فعالیت کنیم، اما همین خاصیت، ریسک بزرگتری را نیز به همراه دارد. در واقع اهرم مانند شمشیر دو لبه است: از یک‌سو سود ما را بزرگ‌تر میکند و از سوی دیگر زیان را نیز افزایش میدهد.
نحوه‌ی کارکرد اهرم در معاملات
زمانی که می‌خواهید یک حساب معاملاتی در بروکر خود باز کنید، بخشی به‌عنوان تنظیم اهرم وجود دارد که باید آن را انتخاب کنید. دقت داشته باشید که اهرم (ضریب) نشان میدهد که به‌ازای هر واحد پول، چه مقدار روی پول شما ضریب ایجاد می‌شود. مثلاً اگر اهرم 1:30 داشته باشید، هر 1 دلار شما در معاملات 30 دلار خواهد بود. به‌عبارت دیگر اگر بخواهید یک معامله‌ی 30.000 دلاری ایجاد کنید، شما فقط کافی است 1000 دلار داشته باشید، باقی آن از طریق اهرم به‌صورت ضریب از طرف کارگزاری به شما ارائه می‌شود.
حالا اگر قیمت بازار در جهت معامله حرکت کند، سود بر اساس کل حجم معامله محاسبه و به حساب واریز می‌شود؛ اما اگر برخلاف جهت معامله باشد، زیان نیز روی کل حجم اعمال شده و ممکن است حتی بیش از مارجین اولیه شود.
مارجین آزاد چیست؟
خوب به تصویر زیر نگاه کنید در معاملات فارکس زمانی که یک ترید باز میکنید، چند عنوان مارجین مشاهده میکنید که در ادامه آنها را توضیح خواهیم داد:
فری مارجین یا مارجین آزاد چیست:
فری مارجین به مقدار پولی گفته می‌شود که در حساب شما آزاد است و میتوانید برای باز کردن معاملات جدید از آن استفاده کنید. به عبارت ساده‌تر:
Free Margin=Equity−Used Margin\text{Free Margin} = \text{Equity} – \text{Used Margin}Free Margin=Equity−Used Margin
• Equity: کل موجودی حساب شما به اضافه یا منهای سود و زیان باز معاملات.
• Used Margin: مبلغی که برای نگه داشتن پوزیشن‌های باز، به عنوان تضمین بلوکه شده است.
مثال:
• موجودی حساب (Balance): ۱۰۰۰ دلار
• پوزیشن باز نیازمند مارجین: ۲۰۰ دلار
• سود/زیان فعلی پوزیشن باز: ۵۰ دلار سود
Equity = ۱۰۰۰ + ۵۰ = ۱۰۵۰ دلار
Free Margin = ۱۰۵۰ – ۲۰۰ = ۸۵۰ دلار
یعنی شما ۸۵۰ دلار دارید که میتوانید برای باز کردن پوزیشن جدید استفاده کنید.
مارجین لول یا سطح مارجین چیست؟
مارجین لول نشان میدهد چه نسبتی از موجودی کل شما (Equity) نسبت به مارجین استفاده شده وجود دارد. به زبان ساده، این معیار به شما می‌گوید که حساب شما چقدر امن است و آیا ریسک کال مارجین شدن (Margin Call) دارید یا نه.
Margin Level (%)=EquityUsed Margin×100\text{Margin Level (\%)} = \frac{\text{Equity}}{\text{Used Margin}} \times 100Margin Level (%)=Used MarginEquity×100
• اگر مارجین لول بالای ۱۰۰٪ باشد → حساب شما امن است.
• اگر مارجین لول پایین‌تر از سطح مشخص بروکر (مثلاً ۵۰٪ یا ۳۰٪) شود → بروکر ممکن است کال مارجین دهد و پوزیشن‌ها را ببندد.
مثال:
• Equity: ۱۰۵۰ دلار
• Used Margin: ۲۰۰ دلار
Margin Level=1050200×100=525%\text{Margin Level} = \frac{1050}{200} \times 100 = 525\%Margin Level=2001050×100=525%
کال مارجین چیست؟
کال مارجین نیز یکی دیگر از مفاهیم بسیار مهم است. کال مارجین به معنای فراخوانی مارجین بیشتر است و به هشداری گفته می‌شود که برای کاربر ارسال می‌شود تا مارجین خود را افزایش دهد. زمانی که شما یک یا چند معامله باز دارید و وارد ضرر می‌شوید، اگر ضرر شما به حدی برسد که 80% مارجین شما را درگیر کند، کال مارجین برای شما ارسال می‌شود و از شما خواسته می‌شود تا سریع‌تر پول به حساب خود اضافه کنید. اگر کال مارجین برای شما صادر شد و شما نمی‌توانید مارجین خود را افزایش دهید، باید برخی از معاملات بازِ در ضرر خود را ببندید تا مارجین شما حفظ شود و از منطقه‌ی خطر رها شوید. درک عمیق از مفهوم کال مارجین برای معامله‌گران بسیار ضروری است، چون میتواند تفاوت بین از دست دادن بخش کوچکی از سرمایه یا نابود شدن کامل حساب معاملاتی را رقم بزند.
نحوه‌ی محاسبه‌ی مارجین در معاملات
اما محاسبه‌ی مارجین در معاملات نیز بسیار مهم است. مارجین با نسبت معکوس به اهرم ضرب‌در 100% است. مثلاً اهرم 1:50 به معنی مارجین 2% (1 ÷ 50 × 100) از ارزش معامله است. اگر معامله‌ای 10.000 دلاری باز کنید، مارجین مورد نیاز 200 دلار خواهد بود. اما باید بدانید که «اهرم واقعی» همان نسبت کل ارزش پوزیشن‌های باز به کل سرمایه‌ی شماست؛ این نسبت نشان‌دهنده‌ی ریسک حقیقی شماست و باید همیشه تحت نظر باشد.
محاسبه‌ی مارجین و نسبت اهرم
برای روشن‌تر شدن مسئله، فرض کنید 10.000 دلار در حساب شماست، حالا می‌خواهید یک لات استاندارد (100.000) در یک معامله‌ی جفت‌ارز GBP/USD را خریداری کنید. اگر اهرم شما 1:100 باشد، مارجین شما 1000 دلار یعنی معادل 1% خواهد بود. اما اگر همین پوزیشن را با اهرم 1:200 باز کنید، مارجین شما فقط 500 دلار معادل 0.05% خواهد بود.
مطلب پیشنهادی: مدیریت ریسک و سرمایه در تریدینگ | راهنمای جامع تریدرهای حرفه‌ای
فرصت‌ها و مزایای استفاده از اهرم
از آنجا که اهرم یک مسئله مهم و اجتناب ناپذیر است، به همین دلیل بهتر است کمی درباره مزایا و فرصت های استفاده از اهرم بدانید:
• بازدهی بیشتر (سود مضاعف): اهرم کمک میکند که با سرمایه گذاری حداقلی، بتوانید از نوسانات کوچک بازار نیز با حجم بالا سودهای زیادی را دریافت کنید.با اهرم میتوانید با سرمایه کمتر، پوزیشن بزرگتری باز کنید و از نوسانات کوچک بازار، سود بیشتری نصیب شما شود. یعنی حتی حرکت چند پیپی هم میتواند سود قابل توجهی در حساب به همراه داشته باشد
• افزایش مارجین: به دلیل استفاده از مارجین، نیازی نیست کل قیمت معامله را تامین کنید. این موضوع امکان میدهد که بخش بیشتری از سرمایه خود را صرف دیگر فرصت‌های معاملاتی یا سرمایه‌گذاری‌های متنوع کنید. به عنوان مثال، به جای درگیر کردن ۱۰٬۰۰۰ دلار کامل برای یک پوزیشن، با اهرم ۱۰:۱ تنها ۱٬۰۰۰ دلار مارجین نیاز دارید و میتوانید مابقی پول را صرف معاملات دیگر کنید.
همین موارد نشان میدهد که اهرم یک ابزار بسیار قدرتمند است که اگر با آگاهی و استراتژی مناسب به کار برد، میتواند سوددهی معامله گر با حجم سرمایه کم را تامین کند.
ریسک‌ها و معایب استفاده از اهرم
اما اهرم درکنار ویژگی های مثبتی که دارد، ممکن است چالش های زیادی برای شما ایجاد کند که باید هنگام انتخاب اهرم یا لوریج آنها را مد نظر داشته باشید.
• ضررهای بزرگ‌تر: همانطور که اهرم بالاتر میتواند سود شما را در معاملات صحیح افزایش دهد، به همان اندازه نیز میتواند سبب ضررهای بزرگ براش شما بشود. مثلاً در اهرم ۱۰:۱، افت ۵٪ بازار معادل زیان ۵۰٪ سرمایه است. در مثال دیگر، فرض کنید با ۲٬۵۰۰ دلار، یک پوزیشن ۵۰٬۰۰۰ دلاری باز میکنید (اهرم ۲۰:۱)؛ اگر بازار ۵٪ برخلاف انتظار شما حرکت کند، کل سرمایه از دست می‌رود. پس معاملات اهرمی شمشیر دو لبه‌ای است که کوچک‌ترین تغییر قیمت میتواند زیان‌های سنگینی را ایجاد کند.
• احساس کاذب امنیت (اعتمادبه‌نفس بیش از حد): استفاده از اهرم های بالا ممکن است کنترل شما روی معاملات را با چالش روبه رو کند. طوری که محاسبات شما در مدیریت مالی کاملا بهم بریزد زیرا فکر شما هنگام استفاده از اهرم فقط در بخش سوددهی است و عموما ذهن ضررهای آن را محاسبه نمیکند.
• فشار روانی: پوزیشن‌های بزرگِ اهرمی فشار روانی قابل توجهی بر معامله‌گر وارد میکنند. هر پیپ حرکت بازار میتواند سود یا زیان زیادی داشته باشد، بنابراین معامله‌گر ممکن است تحت استرس رفتارهای غیرمنطقی بگیرد؛ مثلاً از حد ضرر خودداری کند یا برای جبران زیان، بیش از حد ریسک کند. مطالعات و تجربیات نشان میدهد که اهرم بالا میتواند منجر به اتخاذ تصمیمات احساسی و انحراف از استراتژی‌های مدون شود.
• هزینه‌های جانبی: پوزیشن‌های اهرمی اگر بیش از یک روز نگه داشته شوند، ممکن است مشمول هزینه سوآپ یا بهره شبانه گردند. هرچند این هزینه‌ها مستقیم مربوط به سازوکار اهرم نیست، ولی ناشی از قرض گرفتن سرمایه از بروکر است و بر سود نهایی تاثیر منفی دارد (به‌ویژه اگر نرخ بهره ارزها اختلاف زیادی داشته باشد)
بنابراین باید هنگام انتخاب اهرم هم جوانب مثبت و هم منفی آن را مد نظر داشته باشید تا از انتخاب لوریج احساسی جلوگیری کنید.
حتما بخوانید: پراپ تریدینگ چیست؟ اصول، مزایا و 5 راهنمای عملی برای شروع بدون ریسک سرمایه
مدیریت ریسک در معاملات اهرمی
مسئله اهرم و لوریج بسیار مهم است و باید مدیریت ریسک حرفه ای برای جلوگیری از خطرات معاملات اهرمی داشته باشید. به همین دلیل ما برخی از قوانین مدیریت مالی مهم را برای معاملات اهرمی به شما گوش زد خواهیم کرد.
• حد ضرر (Stop-loss): در معاملات اهرمی هر پیپ حرکت میتواند ضرر زیادی به همراه داشته باشد، بنابراین باید حتما از استاپ لاس برای معاملات استفاده کنید تا مبادا در حرکت های ناگهانی بازار دچار ضررهای زیاد شوید.
• تعیین حجم مناسب: درهنگام ورود به معاملات، حجم مناسب را کاملا رعایت کنید، لوریج های بالا میتواند با حجم نسبتا کم نیز خطرناک باشند. دقت کنید که نباید بیش از 1 الی 3% را در خطر بی اندازید. مثلا اگر حساب شما ۱۰٬۰۰۰ دلار است و می‌خواهید ۳٪ ریسک کنید، در هر معامله صرفا ۳۰۰ دلار امکان ضرر داشته باشید (معادل آن با مقدار پیپی بسته به جفت ارزی که معامله میکنید). بدین ترتیب حتی چند معامله زیان‌ده پی‌درپی کل حساب شما را نابود نخواهد کرد.
• عدم استفاده از کل اهرم در یک معامله: صرف داشتن اهرم 1:100 به این معنی نیست که باید تمام مارجین مجاز را مصرف کنید. بهتر است تریدرهای با تجربه از بخشی از اهرم در مواقع ضروری استفاده کنند و بقیه را به عنوان ذخیره در نظر بگیرند.
• تنوع و کنترل موقعیت‌ها: سعی کنید هنگام باز کردن چند پوزیشن مختلف حتما مدیریت مالی خود را در نظر بگیرد. چون اگر شما اهرمی معادل 1:100 داشته باشید، هر معامله شما معادل یک باز شدن معامله با اهرم 1:100 باشد.
• استفاده از اهرم متناسب با استراتژی: اگر چند نوع استراتژی مختلفی دارید، سعی کنید که از چند حساب گوناگون استفاده کنید. زیرا نمیتوان با یک اهرم مشخص، در استراتژی های گوناگون مثل اسکالپینگ و دی تریدینگ استفاده کرد.
تمام تلاش شما در زمان مدیریت ریسک باید این باشد که کال مارجین نشوید، یعنی در مدیریت مالی خود باید به گونه ای عمل کنید، به نحوی اهرم را انتخاب کنید که براساس استراتژی شما کال مارجین شدن را تا حد ممکن کاهش دهید.
مطلب مرتبط: آموزش تریدینگ از صفر تا حرفه‌ای – راهنمای کامل گام به گام برای تسلط بر بازارهای مالی
انتخاب بهترین سطح اهرم و تنظیم آن
مسئله بسیار مهم در تدوین استراتژی معاملاتی، انتخاب اهرم مناسب است. شما همیشه با تکیه بر تجربه معامله گر، تحمل ریسک شخص، سبک معاملات و قوانین بازار باید با دقت زیاد لوریج خود را انتخاب کنید. برای انتخاب دقیق لوریج به موارد زیر دقت داشته باشید.
• تحمل ریسک و تجربه: اگر معامله گر تازه کاری هستید به هیچ وجه از اهرم های بالا استفاده نکنید. شما باید به تدریج از اهرم های 1:5 یا حداکثر 1:10 استفاده کنید تا با سازو کار اهرم آشنا شوید. در نهایت نیز براساس تحمل ریسک و تجربه کاری خود به صورت محتاطانه، اهرمتان را مشخص نمایید.
• قوانین و محدودیت‌ها: برخی از کشورها به دلیل قوانین خاص مالیاتی، محدودیت هایی در معاملات اهرمی دارند و اجازه نمیدهند که شهروندانشان از معاملات اهرمی بالا استفاده کنند. بهتر است معامله‌گران با اطمینان از این سقف‌ها کار کنند و از بروکرهای معتبر مجاز نزد نهادهای نظارتی استفاده نمایند.
• تنظیم اهرم در بروکر: بسیاری از بروکرها در هنگام ثبت‌نام یا از طریق پنل کاربری به شما اجازه می‌دهند اهرم حساب خود را تنظیم کنید. مثلاً در برخی پلتفرم‌ها اهرم پیش‌فرض ۱۰۰:۱ است، اما میتوانید آن را تا ۲۰۰:۱ (یا حتی بیشتر در بعضی بروکرها) تغییر دهید. توصیه می‌شود معامله‌گران با مقادیر استاندارد شروع کنند و فقط در صورت لزوم نسبت را بالاتر ببرند.
• تناسب اهرم با حجم معامله: حتی اگر اهرم حساب شما پایین است، لازم نیست که همه کل مارجین خود را در یک معامله صرف کنید. شما میتوانید براساس مدیریت ریسک و میزان ریسک پذیری خود، حجم ورود به معاملات را تنظیم کنید تا دچار کال مارجین نشوید.
انتخاب اهرم یک مسئله بسیار کلیدی است که عموما تریدرهای حرفه ای هنگام تدوین استراتژی معاملاتی خود آن را نیز تنظیم میکنند. هنگام تنظیم اهرم باید به سطح مارجین مورد نیاز برای ورود به معاملاتی که دارید نیز دقت کافی را داشته باشید. همیشه ریسک گریز باشید؛ از اهرم استفاده درست کنید، ریسک خود را بالا نبرید تا بتوانید همیشه در بازار ماندگار باشید.
نتیجه گیری
اهرم و لوریج یک ابزار بسیار پرکارد و مهم در حوزه معاملات است که درک درست مفهوم آن به معامله گران اجازه میدهد مدیریت ریسک و مدیریت مالی حرفه ای تری داشته باشند. تنظیم درست اهرم و مراقبت از مارجین یک فاکتور بسیار مهم در زمینه مدیریت ریسک است. با انتخاب سطح اهرم متناسب با سبک معاملاتی و تحمل ریسک فردی، و به کارگیری استراتژی‌های محافظه‌کارانه، می‌توان از فرصت‌های اهرم بهره برداری کرد و در عین حال ریسک‌های بزرگ آن را کنترل نمود.
