جدول محتوایی
اندیکاتورها و اسیلاتورها، ابزارهای کمکی در تحلیل تکنیکال هستند که پایه آنها بر اساس فرمول‌های ریاضی است و محاسبات سریع را به‌صورت گرافیکی روی چارت نمایش می‌دهد تا معامله‌گران بتوانند به‌سرعت با مشاهده آنها تصمیم‌گیری کنند. ما در این مقاله به معرفی اندیکاتورها و اسیلاتورهای مهم خواهیم پرداخت.
اندیکاتور و اسیلاتور چیست؟
کسانی که از روش تحلیل تکنیکال می‌خواهند بازار را مورد بررسی و تحلیل قرار دهند، در ابتدا با ابزارهایی به نام اندیکاتور و اسیلاتور آشنا می‌شوند. این ابزارها، در واقع کدنویسی‌شده توسط فرمول‌ها هستند که محاسبات مختلفی از جمله پیدا کردن روندها، مومنتوم، نوسانات بازار، حجم و… را اندازه‌گیری و محاسبه میکنند، سپس به‌صورت تصاویر گرافیکی روی چارت به شما نمایش می‌دهند. اندیکاتورها دارای پارامترهای قابل تنظیم از جمله دوره‌های زمانی و داده‌های تاریخی هستند که میتوانید آنها را تغییر دهید. به‌طور کلی دو دسته اندیکاتور وجود دارد، یکی اندیکاتورهای تأخیری که بیشتر بر اساس گذشته بازار کار میکنند و با تأخیر حداکثر یک کندلی، شرایط روز بازار را می‌سنجند. و دومی اندیکاتورهای پیش‌رو سعی دارند تغییرات قیمتی را پیش‌بینی کنند.
اما اسیلاتورها نیز نوعی زیرمجموعه اندیکاتور محسوب می‌شوند و بیشتر وظیفه آنها محاسبه نوسان‌ها از طریق روش‌های گوناگون است. مثلاً اسیلاتورها می‌توانند محدوده‌های بیش از حد خرید و بیش از حد فروش را به دست بیاورند یا مانند ATR، حجم بازار را برای شما کنترل کنند. از اسیلاتورها عموماً برای چرخه‌های قیمتی استفاده می‌شوند و تکمیل‌کننده کار شما در تحلیل تکنیکال محسوب می‌شوند.
ویژگی‌های استفاده از اندیکاتور
امروز بیش از ۹۰٪ معامله‌گران خرد، از تحلیل تکنیکال مبتنی بر اندیکاتورها برای استراتژی‌های معاملاتی خود استفاده میکنند. دلیل این مسئله، ویژگی‌های جذاب اندیکاتورهاست. اندیکاتورها محاسبات سخت و پیچیده را بسیار ساده میکنند. مثلاً برای به دست آوردن میانگین قیمتی در لحظه نیازی به استفاده از فرمول ریاضی ندارید، بلکه فقط کافی است از اندیکاتوری مانند EMA استفاده کنید تا به‌صورت یک خط، آنلاین میانگین قیمتی را به شما نشان دهد.
• مسئله بعدی در اندیکاتورها کدباز بودن آنهاست. عموماً معامله‌گران حرفه‌ای بر اساس تجربه‌ای که دارند، اندیکاتورهای اختصاصی برای خودشان ایجاد میکنند. همچنین شما میتوانید روی چارت معاملاتی خود، بی‌نهایت اندیکاتور را وارد کرده و اصطلاحاً آنها را با یکدیگر ترکیب کنید. سادگی در خوانش اندیکاتور و یادگیری آنها سبب شده است تا کاربران مبتدی نیز خیلی زود بتوانند از طریق اندیکاتورها یک استراتژی معاملاتی مؤثر ایجاد کنند.
• بنابراین مهم‌ترین ویژگی اندیکاتورها که باعث شده از آنها استفادهٔ گسترده‌ای شود به شرح زیر می‌باشد:
• سادگی در یادگیری و خوانش
• امکان ایجاد اندیکاتور شخصی
• امکان ترکیب بی‌نهایت اندیکاتور
• امکان تبدیل آنها به ربات معامله‌گر
معرفی اندیکاتورهای پرکاربرد
در پلتفرم‌های معاملاتی چون متاتریدر، سی‌تریدر، تریدینگ‌ویو و… بیش از چندین هزار اندیکاتور مختلف وجود دارد که در ادامه مهم‌ترین و پرکاربردترین آنها را برای شما به‌صورت خلاصه معرفی خواهیم کرد.
• • اندیکاتور RSI یا شاخص قدرت نسبی: یک اندیکاتور مومنتومی شناخته‌شده است که برای اندازه‌گیری سرعت و بزرگی تغییرات قیمت در یک دورهٔ زمانی به کار می‌رود. مقدار RSI معمولاً بین ۰ تا ۱۰۰ متغیر است و زمانی که بالاتر از ۷۰ قرار گیرد نشان‌دهندهٔ بیش‌خرید بودن (overbought) و زمانی که کمتر از ۳۰ باشد نشان‌دهندهٔ بیش‌فروش (oversold) فرض می‌شود. اندیکاتور RSI به‌ویژه برای یافتن واگرایی بین حرکت قیمت و مومنتوم مفید است و در بازارهای نوسانی (بدون روند) عملکرد بهتری دارد. به‌عنوان مثال، اگر قیمت بالاتر رود ولی RSI عددی پایین‌تر ثبت کند (واگرایی نزولی)، احتمال تغییر روند به نزولی مطرح می‌شود.
• • اندیکاتور MACD (میانگین متحرک واگرا-همگرا): یک اندیکاتور دنبال‌کنندهٔ روند (trend-following) و مومنتومی است که از اختلاف دو میانگین متحرک نمایی کوتاه‌مدت و بلندمدت (به‌طور پیش‌فرض ۱۲ و ۲۶ دوره) تشکیل شده است. مقدار حاصل به‌عنوان خط اصلی MACD رسم می‌شود و یک میانگین متحرک ۹ دوره‌ای آن (خط سیگنال) نیز کنار آن ترسیم می‌شود. تقاطع این دو خط به‌عنوان سیگنال خرید (MACD بالاتر از خط سیگنال) یا فروش (MACD پایین‌تر از خط سیگنال) تلقی می‌شود. به‌طور خلاصه، MACD رابطهٔ دو میانگین متحرک را نشان می‌دهد و می‌تواند تغییر شتاب روند را آشکار کند.
• • میانگین متحرک (Moving Average): یکی از ساده‌ترین و متداول‌ترین اندیکاتورهاست که قیمت را در یک دورهٔ مشخص میانگین‌گیری می‌کند و به این ترتیب نوسانات کوتاه‌مدت را صاف می‌کند. میانگین‌های متحرک ساده (SMA) با میانگین حسابی و نمایی (EMA) با وزن‌دهی بیشتر به قیمت‌های اخیر محاسبه می‌شوند. این ابزار به شناسایی روند کلی بازار کمک می‌کند؛ برای مثال یک کراس‌اوور میانگین کوتاه‌مدت بر میانگین بلندمدت می‌تواند تأییدی بر شکل‌گیری روند جدید باشد. دو تنظیم رایج در تحلیل بلندمدت، استفاده از میانگین‌های ۵۰ و ۲۰۰ (روزانه یا کندل بر اساس تایم‌فریم) است.
• استوکستیک (Stochastic): یک اسیلاتور مومنتومی است که قیمت بسته‌شدن را نسبت به محدودهٔ نوسان‌های یک دورهٔ پیشین مقایسه می‌کند. این اندیکاتور شامل دو خط %K و %D است و خوانش بالای ۸۰ را بیش‌خرید و پایین ۲۰ را بیش‌فروش در نظر می‌گیرند. همانند RSI، واگرایی بین استوکستیک و قیمت می‌تواند نشانهٔ بازگشت روند باشد. مثلاً اگر قیمت به کف جدید برسد ولی استوکستیک کف بالاتری ثبت کند، ممکن است حاکی از ناتوانی در نزول بیشتر و احتمال معکوس‌شدن روند باشد.
• • اندیکاتور Bollinger Bands (باندهای بولینگر): این اندیکاتور توسط جان بولینگر طراحی شده و از سه خط تشکیل می‌شود: یک میانگین متحرک مرکزی و دو باند بالا و پایین که بر اساس انحراف معیار قیمت محاسبه می‌شوند. وقتی باندها فشرده شوند، نشان‌دهندهٔ کاهش نوسانات و احتمال حرکت شدید در آینده است و وقتی باندها باز شوند، بازار در حال نوسان بالا است. معامله‌گران از تماس قیمت با باندهای بالا و پایین برای یافتن اشباع خرید و فروش یا شکست‌های قیمتی استفاده میکنند.
• • اندیکاتور ADX: اندیکاتور ADX بخشی از سیستم Directional Movement ولز وایلدر است و قدرت روند (نه جهت آن) را اندازه‌گیری می‌کند. عدد بالای ۲۵ نشان‌دهندهٔ روند قوی و عدد زیر ۲۰ حاکی از بازار بدون روند است. معمولاً همراه با خطوط +DI و -DI استفاده می‌شود تا هم جهت و هم قدرت روند مشخص شود.
• • اندیکاتور CCI: ابتدا برای بازار کالا طراحی شد اما اکنون در سهام و فارکس نیز کاربرد دارد. این اندیکاتور انحراف قیمت از میانگین آماری را نشان می‌دهد. مقادیر بالای +۱۰۰ به معنی بیش‌خرید و مقادیر کمتر از -۱۰۰ به معنی بیش‌فروش است. از CCI می‌توان برای شناسایی چرخه‌های قیمتی و نقاط بازگشت احتمالی بهره برد.
• • ایچیموکو (Ichimoku Kinko Hyo): یک اندیکاتور ژاپنی همه‌کاره است که شامل پنج خط مختلف و یک «ابر» (Kumo) می‌شود. ایچیموکو هم‌زمان روند، حمایت/مقاومت، مومنتوم و سیگنال‌های معاملاتی را نمایش می‌دهد. وقتی قیمت بالای ابر قرار دارد، روند صعودی قوی‌تر است و برعکس. تقاطع خط Tenkan-sen و Kijun-sen نیز به‌عنوان سیگنال خرید یا فروش تفسیر می‌شود.
نحوه استفاده از اندیکاتورها در تحلیل تکنیکال
همانطور که گفتیم، کاربرد اصلی اندیکاتورها برای استفاده در تحلیل تکنیکال است تا کاربر بتواند از طریق آن به تولید سیگنال های خرید و فروش و یا تایید روندها یا چرخش روندها استفاده کند. اندیکاتورها براساس دادهای گذشته بازار کار میکنند و عموما 90% آنها اندیکاتور تاخیری هستند. هرچند که برخی از معامله گران به عنوان سیگنال دقیق از اندیکاتورها استفاده میکنند اما این ابزارها بیشتر ماهیت هشدار دهنده دارند. مثلا از طریق یک اندیکاتور میتوانید متوجه شوید که شتاب روند کاهش پیدا کرده است اما فورا نباید برای سیگنال خلاف جهت بازار از آن استفاده کرد، بلکه لازم است تا خودتان بازار را رصد کرده و مثلا همراه با سیگنال اندیکاتور، شکست یک حمایت یا مقاومت مهم را نیز ببینید و اصطلاحا تاییده دومی را دریافت کنید.
کاربرد دیگر اندیکاتورها ترکیب آنهاست که بهتر است هنگام گرفتن سیگنال، سعی کنید از چند اندیکاتور آن را دریافت کنید. مثلا همانطور که در تصویر زیر مشاهده میکنید، زمانی که قیمت، خط EMA را به سمت پایین شکسته است، باید به MACD نیز نگاه کنید تا ببینید که آیا سیگنال حرکت نزولی نیز در MACD دریافت میکنید یا خیر.(به فلش های آبی رنگ دقت کنید)
نحوهٔ استفاده از اندیکاتورها در تحلیل تکنیکال
همانطور که گفتیم، کاربرد اصلی اندیکاتورها برای استفاده در تحلیل تکنیکال است تا کاربر بتواند از طریق آن به تولید سیگنال‌های خرید و فروش و یا تأیید روندها یا چرخش روندها استفاده کند. اندیکاتورها بر اساس داده‌های گذشتهٔ بازار کار میکنند و عموماً ۹۰٪ آنها اندیکاتور تأخیری هستند. هرچند که برخی از معامله‌گران به‌عنوان سیگنال دقیق از اندیکاتورها استفاده میکنند اما این ابزارها بیشتر ماهیت هشداردهنده دارند. مثلاً از طریق یک اندیکاتور میتوانید متوجه شوید که شتاب روند کاهش پیدا کرده است اما فوراً نباید برای سیگنال خلاف جهت بازار از آن استفاده کرد، بلکه لازم است تا خودتان بازار را رصد کرده و مثلاً همراه با سیگنال اندیکاتور، شکست یک حمایت یا مقاومت مهم را نیز ببینید و اصطلاحاً تأییدیهٔ دومی را دریافت کنید.
کاربرد دیگر اندیکاتورها ترکیب آنهاست که بهتر است هنگام گرفتن سیگنال، سعی کنید از چند اندیکاتور آن را دریافت کنید. مثلاً همانطور که در تصویر زیر مشاهده میکنید، زمانی که قیمت، خط EMA را به سمت پایین شکسته است، باید به MACD نیز نگاه کنید تا ببینید که آیا سیگنال حرکت نزولی نیز در MACD دریافت میکنید یا خیر. (به فلش‌های آبی‌رنگ دقت کنید)
این تنها یک نمونه از نحوهٔ استفاده و سیگنال‌گیری از اندیکاتورها بود، شما به این ترتیب میتوانید از اندیکاتورها روی چارت استفاده کنید. سپس دقت کنید هر اندیکاتور دارای تنظیمات خاص خود است. شما نباید صرفاً از تنظیمات پیش‌فرض اندیکاتور استفاده کنید، بلکه باید تنظیمات آن را بر اساس استراتژی معاملاتی، تایم‌فریم و نیازی که دارید آن‌قدر تغییر دهید و تست کنید تا به مرحلهٔ بهینه برای استراتژی معاملاتی شما برسد که در ادامهٔ محتوا روش آن را توضیح خواهیم داد.
مطلب پیشنهادی: اخبار اقتصادی چیست و چه تأثیری روی بازار فارکس می‌گذارد؟
ترکیب اندیکاتورها برای سیگنال‌های دقیق‌تر
برای کسانی که می‌خواهند از روش تحلیل تکنیکال استفاده کنند، ترکیب اندیکاتورها یک مسئلهٔ بسیار حیاتی است. استفادهٔ هم‌زمان از چند اندیکاتور سبب می‌شود که به‌صورت مکمل یکدیگر عمل کنند و در نهایت سیگنال‌های بسیار دقیق‌تری را برای شما صادر کنند.
مثلاً یک اندیکاتور مومنتوم مانند RSI یا MACD را همراه با یک اندیکاتور روند (مانند میانگین متحرک یا ADX) و یک معیار نوسان (مانند باند بولینگر) استفاده کنید.
به‌عنوان نمونه، یک مدل ترکیب کاربردی اندیکاتورها می‌تواند به این صورت باشد: RSI برای شناسایی اشباع خرید/فروش و واگرایی مومنتومی، میانگین‌های متحرک (مثلاً ۲۰ و ۵۰ دوره) برای تشخیص جهت روند بلندمدت، و باند بولینگر برای سنجش نوسان (اگر قیمت نزدیک یا بیرون باندها باشد) در کنار هم استفاده شوند. در این حالت، یک سیگنال خرید هم‌زمان می‌تواند شامل عبور MACD بالای خط سیگنال باشد، RSI زیر ۳۰ باشد (از اشباع فروش خارج شود)، و قیمت از حمایت میانگین متحرک کوتاه‌مدت برگردد. استفاده از این سیگنال‌های هم‌پوشان قدرت اطمینان را بالا می‌برد.
نقاط ضعف استفاده از اندیکاتورها
هرچند که استفاده از اندیکاتورها و اسیلاتورها دارای ویژگی‌های مثبت بسیار زیادی است اما در این میان نمی‌توان از اشکالات و نقاط ضعف استفاده از اندیکاتورها عبور کرد. اولین مشکل اندیکاتورها این است که بیشتر بر داده‌های گذشته تمرکز دارند و سیگنال معاملاتی خود را در بازار با تأخیر زیادی صادر میکنند. پس نمی‌توانیم در استفاده از اندیکاتورها حتماً منتظر سیگنال باشیم زیرا بیشتر سیگنال‌ها به‌خصوص برای معاملات سریع مانند اسکالپ، آن‌قدر تأخیر دارد که ممکن است بسیاری از سیگنال‌ها از دست برود.
مسئلهٔ دیگر این است که اندیکاتورها تنها دید جزئی از بازار ارائه می‌دهند؛ در این بین فقط مومنتوم‌ها و قیمت را می‌سنجند و نمی‌توانند حمایت-مقاومت و اطلاعات حجمی بازار را به‌صورت مستقل رصد کنند و در محاسبات خود لحاظ کنند.
بنابراین اگر صرفاً بخواهید از اندیکاتورها برای پیدا کردن نقاط مهم بازار و سیگنال‌های معاملاتی استفاده کنید، می‌تواند در بازارهای پرنوسان و یا رِنج، شما را دچار اشتباه کند و پشت سر هم سیگنال‌های معاملاتی اشتباه صادر کند.
پس اگر از تحلیل تکنیکال برای معاملات خود استفاده میکنید، حتماً سیگنال‌های خود را با مسائل مهم‌تری مانند پرایس‌اکشن و تحلیل‌های دیگر سنتیمنتال و فاندامنتال ترکیب کنید تا بتوانید تأییدیه‌های محکم‌تری برای ورود به معاملات خود دریافت کنید.
تنظیمات اندیکاتورها
یکی از ویژگی‌های مثبت اندیکاتورها این است که قابل تنظیم هستند. مانند عکس زیر، زمانی که شما یک اندیکاتور را درون چارت قرار می‌دهید، میتوانید تنظیمات مختلف آن را بر اساس نیازهای خود تغییر دهید. این مسئله کمک می‌کند تا هرکس اندیکاتور را با استراتژ خود منطبق کند.
به‌عنوان مثال، RSI به‌طور پیش‌فرض روی دورهٔ ۱۴ تنظیم شده است؛ معامله‌گران نوسان‌گیر ممکن است از دوره‌های کوتاه‌تر (مثلاً ۵–۷) برای حساسیت بیشتر استفاده کنند و در معاملات میان‌مدت دورهٔ ۲۱ یا بیشتر را انتخاب کنند. همچنین در روندهای قوی می‌توان سطوح بیش‌خرید/بیش‌فروش را به ۷۵/۲۵ تغییر داد تا سیگنال‌های زودهنگام کاذب کمتر شوند.
حتی افرادی که از متاتریدر به‌عنوان پلتفرم معاملاتی خود استفاده میکنند، می‌توانند در متاادیتور که بخش برنامه‌نویسی این پلتفرم است، تغییرات کامل را روی اندیکاتور ایجاد کنند و همچنین اندیکاتوری جدید بر اساس نیازهای خود طراحی کنند.
جمع بندی
در این مقاله آموختید که اندیکاتورها و اوسیلاتورها چه هستند و چه نقشی را در تحلیل تکنیکال ایفا میکنند. دقت کنید که اندیکاتورها کامل نیستند و نمی‌توان به‌تنهایی از آنها استفاده کرد؛ اما میتوانید با ترکیب اندیکاتورها و تجربهٔ خود از بازار و همچنین استفاده از تحلیل‌های دیگر، به یک سیگنال معاملاتی بسیار دقیق‌تر دست پیدا کنید که فرایند معاملاتی را برای شما ساده‌تر می‌کند.
