در این مقاله قصد داریم برای معامله‌گران مبتدی و سطح متوسط درباره مدیریت ریسک و سرمایه مطالب مفیدی را بیان کنیم. مدیریت ریسک اهمیت بسیار زیادی در طراحی یک استراتژی کامل معاملاتی دارد و تأثیر فراوانی بر میزان سوددهی شما می‌گذارد.

اهمیت مدیریت ریسک

مدیریت مالی و مدیریت ریسک یکی ازمهمترین فاکتورها در کسب موفقیت در همه بازارهای مالی است. آمارها نشان می‌دهد که بیش از 70% تریدرها در پایان یک سال مالی زیان ده هستند. همچنین آمارها نشان می‌دهد که تنها 13% تریدرها می‌توانند سود مستمر کسب کنند. این آمار نشان دهنده ضعف در استراتژی معاملاتی نیست، بلکه نشان دهنده ضعف در مدیریت مالی آن‌هاست. بیشتر استراتژی‌ها سودده هستند، در واقع اگر شما یک استراتژی 40% موفق هم داشته باشید می‌توانید با مدیریت مالی به راحتی از آن کسب سود کنید. اما مسئله اصلی این است که تمرکز اصلی تریدرها روی طراحی استراتژی است و اهمیت مدیریت مالی و مدیریت ریسک را نمی‌دانند. بگذارید یک مثال بسیار ساده برای شما بزنیم تا اهمیت مدیریت ریسک را متوجه شوید. یک تریدر win Rate حدود 70% دارد اما ریسک به ریوارد، یعنی نسبت حد سود به حد ضرر معاملاتش 1:1 است. یعنی این معامله‌گر در 10 معامله 7 معامله سودده و 3 معامله ضررده دارد که اگر نرخ را 1 دلار پایه در نظر بگیریم 7 دلار در نهایت سود می‌کند ولی باید با دقت بسیار بالایی استراتژی را پیاده کند، در روزهایی که استراتژی آن افت کند ممکن است به راحتی با ضرر از معاملات خارج شود.

مقاله پیشنهادی: استراتژی‌های مدیریت سرمایه در تریدینگ: کلید بقا و رشد در بازارهای مالی

اما یک معامله‌گر با فقط 30% استراتژی آن موفق است، ولی ریسک به ریوارد آن 1:5 است، یعنی اگر حتی 5 معامله ضررده پشت سرهم داشته باشد، تنها با 1 معامله سودده می‌تواند تمام ضرر خود را جبران کند. بنابراین اهمیت مدیریت ریسک بسیار زیاد است.

چگونه ریسک معاملات خود را مدیریت کنیم؟

مسئله مهم مدیریت ریسک در معاملات به معنای کنترل کردن ضررها و محافظت از سرمایه خود است. شما باید قبل از ورود به هر معامله، نقاط ورود و خروج معامله را بر اساس شرایط کلی مالی و اهداف سرمایه‌گذاری خود مشخص کنید. اگر چنین برنامه از پیش نداشته باشید و بخواهید به‌صورت احساسی و هنگام معامله کردن این تصمیم‌ها را بگیرید، قطعاً با مشکلات جدی مواجه خواهید شد. ما در ادامه چند فاکتور مهم را برای مدیریت ریسک معاملات بیان خواهیم کرد:

حداکثر ریسک: اولین نکته‌ای باید برای مدیریت ریسک در نظر بگیرید، حداکثر ریسک برای هر معامله است. شما باید از قانون 1 الی 2% ریسک کلی استفاده کنید. یعنی اگر حساب شما 10.000 دلار سرمایه دارد، در یک روز نباید بیشتر از 100 دلار ریسک داشته باشید. حالا اگر مثلاً 10 معامله در روز باز می‌کنید، باید نهایتاً روی هر معامله 10 دلار ضرر را تحمل کنید. این کار باعث می‌شود در روزهای بد بازار، نهایتاً 1 الی 2% ریسک کلی داشته باشید.

هدف سود: مسئله بعدی میزان سود هر روز است. شما نباید بدون هدف به دنبال سودهای زیاد باشید، عموماً کسانی که در طول روز سود می‌کنند شروع به ریسک کرده و سودشان را از دست می‌دهند. باید مشخص کنید که مثلاً بعد از 2% سود روزانه کاملاً معاملات را متوقف کرده و سود را ذخیره کنید.
استفاده از دستور حد ضرر (Stop-Loss): استفاده از حد ضرر مشخص و دراودان در تمامی معاملات ضروری است. هیچ معامله‌ای را بدون حد ضرر باز نکنید. در نظر داشته باشید که حد ضرر خود را باید حتماً از قبل طبق محاسبات مالی مشخص کرده باشید و به‌هیچ‌وجه در هیچ معامله‌ای نباید حد ضررتان را تغییر دهید، شما باید همیشه به حد ضرر خود پایبند باشید.
تعیین نسبت ریسک به سود مناسب: نکته مهم بعدی ریسک به ریوارد یا RR است. استراتژی معاملاتی خود را به‌گونه‌ای طراحی کنید که ریسک به ریوارد آن عدد منطقی حداقل 1:2 به بالا باشد. بررسی‌ها نشان داده است که هرچقدر ریسک به سود شما عدد بهتری باشد، سوددهی مستمر شما تضمین شده تر خواهد بود.
تنوع‌بخشی: هیچ‌وقت تمام سرمایه زندگی خود را در معاملات فارکس نگذارید، بخشی از سرمایه را در طلا یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری ذخیره کنید تا در صورت اینکه روی معاملات خود ضرر کردید، سود آن سرمایه‌گذاری‌ها بتواند ریسک‌های شما را جبران کند. این کار کمک می‌کند تا استرس کمتری نیز هنگام معاملات تحمل کنید.
پایبندی به برنامه معاملاتی و انضباط: برای مدیریت ریسک خود حتماً باید یک برنامه کامل از پیش تعیین شده داشته باشید و باید به برنامه خود پایبند باشید. نظم و انضباط در اجرای برنامه به شما کمک می‌کند تا بر اساس یک اصول مشخص از پیش تعیین شده معامله کنید، نباید در حین معامله‌گری تصمیمات احساسی بگیرید که ریسک شما را افزایش دهد.

رعایت موارد ذکر شده در بالا کمک می‌کند که ریسک معاملات را کنترل کنید. دقت کنید که نباید از برنامه مدیریت ریسک دیگران استفاده کنید. هر فرد بر اساس دارایی‌ها، اهداف، ریسک پذیری و نوع استراتژی که دارد باید برنامه مدیریت مالی ویژه خود را داشته باشد. در اغلب موارد حد ضرر در معاملات کوتاه مدت مانند اسکلپینگ بسیار کوچک‌تر و در معاملات بزرگ مانند دی تریدینگ یا پوزیشن تریدینگ بسیار بزرگتر باید باشد. مدیریت ریسک خود را به‌گونه‌ای طراحی کنید که استرس مضاعفی به شما وارد نکند. باید میزان ضرر روزانه، ضرر کلی و دراودان شما به میزانی باشد که ذهنیت شما را به هم نریزد و قابل تحمل باشد.

چقدر سرمایه برای شروع تریدینگ لازم است؟

اینکه چه میزان سرمایه برای شروع معامله‌گری لازم است، می‌تواند پاسخ‌های گوناگونی داشته باشد، هر کاربر بر اساس نوع استراتژی که دارد می‌تواند با سرمایه متفاوتی کارش را شروع کند. حتی می‌توان با کمتر از 10 دلار، وارد معاملات سنت روی حساب‌های micro شد. پس شاید بتوان گفت که عدد خاصی برای این کار وجود ندارد اما در ادامه میزان استانداردی که عموماً تریدرهای جهان از آن برای شروع معاملات خود استفاده می‌کنند را در ادامه ذکر خواهیم کرد.

معاملات روزانه DayTrading: در برخی از مارکت ها به ویژه آمریکا، برخی قوانین مالی وجود دارد که کاربران باید حداقل 25000 دلار برای DayTrading داشته باشند. البته برای کاربران ایرانی در بروکرهایی که به ایرانیان خدمات می‌دهند این قانون وجود ندارد اما برای معاملات روزانه بهتر است حداقل 500 دلار داشته باشید تا از طریق آن بتوانید حداقل 2 موقعیت معاملاتی را در طول یک روز ایجاد کنید.
معاملات سوئینگ (Swing Trading):: تریدرهایی که معاملات سوئینگ انجام می‌دهند، نیازمند حداقل 100 دلار اولیه به بالا هستند. هرچند که می‌توان با کمتر از این میزان نیز ترید را انجام داد اما برای ورود به چند موقعیت معاملاتی همزمان و برای اینکه بتوانید حد ضررهای منطقی را بگذارید، بهتر است بین 100 تا 500 دلار به بالا سرمایه داشته باشید. عموماً چنین معاملاتی در امریکا که ارزش دلار به اندازه ایران زیاد نیست، بین 2 تا 10 هزار دلار است.
معاملات آپشن: معاملات باینری آپشن را اما می‌توان با سرمایه‌های کمتری مثلاً زیر 10 دلار نیز شروع کرد. باینری آپشن به دلیل شرایط ویژه نوع معاملات خاصی که دار، نیازی به استاپ قراردادن ندارد و به‌صورت کلی حتی توصیه می‌شود که با کمترین میزان ممکن سرمایه وارد چنین بازارهایی شوید.
معاملات بلندمدت (سرمایه‌گذاری): برای سرمایه‌گذاری بلندمدت در بورس یا سایر دارایی‌ها حداقل قانونی خاصی وجود ندارد. سرمایه‌گذاران معمولاً با هر مبلغی که توانایی مدیریت پوزیشن‌های بلندمدت (مثلاً چند سهم در صنایع مختلف) را داشته باشند، کار می‌کنند. با این حال، برای ایجاد پرتفوی متنوع و تحمل نوسانات بازار بهتر است حداقل چند هزار دلار سرمایه داشته باشید. در کل، اولین سرمایه باید به‌گونه‌ای باشد که پس از ضررها همچنان بتوانید به معامله ادامه دهید.

یک نکته بسیار مهم در ورود پول به کلیه بازارهای مالی وجود دارد و آن این است که فقط پولی را وارد معاملات کنید که می‌توانید آن را از دست بدهید، در شرایطی که برای زندگی شما هیچ مشکلی به وجود نیاید. هیچ‌وقت نباید سرمایه و پس‌انداز زندگی خود را وارد معاملات بازارهای مالی کنید. این بازارها به‌صورت کلی بسیار خطرناک هستند و باید هر لحظه منتظر باشید که سرمایه شما از بین برود. اگر سرمایه‌ای که وارد معاملات می‌کنید بیشتر از حد تحمل شما باشد، باعث می‌شود که یک استرس مضاعف شما را در بر بگیرد و حتی نتوانید باکیفیت مناسبی معاملات خود را انجام دهید.

مطلب پیشنهادی: روان‌شناسی مدیریت ریسک در فارکس و سایر بازارهای مالی

چگونه از ضرر در معاملات جلوگیری کنیم؟

بسیاری از معامله‌گران مبتدی فکر می‌کنند که باید استراتژی‌هایی داشته باشند که حداقل ضرر را داشته باشد، این درحالی که چنین موقعیتی در بازارهای مالی وجود ندارد. حتی بزرگ‌ترین بازیگران بازار که بانک‌ها هستند نیز ممکن است دچار ضرر شوند. باید به این درک برسید که ضرر کردن بخشی از بازار است. مسئله اصلی ضرر کردن نیست بلکه مدیریت ضررهاست. اگر شما مدیریت ریسک صحیحی داشته باشید، ضرر شما کنترل شده می‌شود و می‌توانید در نهایت با سود از بازار خارج شوید. ما در ادامه موارد مهمی را مطرح خواهیم کرد که کمک می‌کند ضرر را مدیریت کنید.

همیشه حد ضرر تعیین کنید: نگاهتان به حد ضرر را تغییر دهید، حد ضرر برای ضرر کردن نیست، بلکه برای کنترل ضرر است. اینکه یک معامله شما به حد ضرر خود برخورد کند نباید شما را ناراحت کند. بلکه درواقع شما اجازه نداده‌اید که ضرر بیشتری کنید. بنابراین حد ضرر یک نعمت است. اگر نسبت ریسک به سود و میزان ریسک معاملات شما درست برنامه‌ریزی‌شده باشد حد ضرر فقط کمک می‌کند که ضرر کمتری کنید و زودتر سود خود را به دست بیاورید.
اجتناب از معاملات هیجانی: هیچ تصمیم هیجانی در بازار نگیرید، هر زمان که سطح احساسات شما بالاست بهتر است معامله نکنید، بازار همیشه باز است و پر است از فرصت‌های معاملاتی. پس نگران از دست رفتن موقعیت‌ها نباشید. کاملاً طبق برنامه عمل کنید. تصمیمات ناگهانی را کنار بگذارید و بر اساس پلنی که از قبل چیده‌اید عمل کنید. بیشتر تریدرهایی که ضرر می‌کنند به دلیل آن است که از مسیر اصلی تعیین شده خود خارج می‌شوند و احساسی عمل می‌کنند.
کنترل اهرم: لوریج و مارجین معاملات را دائماً کنترل کنید. هیچ‌گاه برای کسب سود بیشتر و با طمع به اهرم نگاه نکنید. اهرم زیاد معاملات را از کنترل شما خارج می‌کند و باعث می‌شود کنترل از دست شما خارج شود. اگر اهرم متعادلی داشته باشید باعث خواهد شد که بتوانید حرکت بازار را تحمل کنید، فضای بیشتری برای گذاشتن حد ضرر به شما داده می‌شود و در نهایت آرامش بیشتری نیز خواهید داشته.
اصلاح مدیریت مالی: زمانی که یک پلن مدیریت مالی چیده باشید، باید به‌صورت مدام در پایان هفته پس از چک کردن ژورنال معاملاتی خود، اصلاحات لازم را انجام دهید. بازار دائماً در حال تغییر است، گاهی نیاز است ریسک را کم یا زیاد کنید. پس سعی کنید در پایان هر هفته پس از بررسی وضعیت معاملاتی خود، دائماً استراتژی و سیستم مدیریت مالیتان را بازنگری کنید.

الویت در بازارهای مالی با حفظ سرمایه است. تا زمانی که بتوانید سرمایه خود را حفظ کنید، این امکان برای شما فراهم است که در بازار بمانید و به معاملات ادامه دهید. پس اصل استراتژی و مدیریت ریسک خود را به‌گونه‌ای طراحی کنید که شما را در بازار حفظ کند. اگر سودهای شما کم باشد مشکلی نیست، سود کم به شما اعتماد به نفس ماندن در بازار را می‌دهد اما در مقابل ضررهای زیاد، ذهنیت شما را به هم می‌ریزد و سبب می‌شود که خیلی سریع از بازار خارج شوید. بنابراین برنامه خود را به‌صورت دفاعی نه تهاجمی بر اساس کمتر ضرر کردن ایجاد کنید.

حتما بخوانید: رابطه تریدینگ و سلامتی؛ ۲۰ نکته مهم که باید بدانید

جمع بندی

رعایت نکات بالا کمک می‌کند که میزان ضررهای شما به حد قابل توجهی کاهش پیدا کند. هرچند که شما هیچ‌گاه نمی‌توانید از ضرر کردن دور باشید، این نکته ضروری است که بدانید ضرر بخشی از بازار است. اما مدیریت مالی صحیح نیز کمک می‌کند که ضررهای شما حتی کنترل شده باشد. دقت کنید، مهم‌ترین از استراتژی معاملاتی که دارید، مدیریت ریسک و مدیریت مالی آن است. بنابراین یک پلن کاملاً منطقی بدون ریسک بزرگ و بر اساس حفظ سرمایه برای مدیریت مالی خود تعیین کنید.