جدول محتوایی
اکثر سرمایه‌گذاران و معامله‌گران حرفه‌ای که به‌دنبال سرمایه‌گذاری و خرید سهام شرکت‌ها هستند، از طریق تحلیل جامع فاندامنتال، وضعیت صنعت بالادستی و همچنین شرکت‌های مدنظر خود را مورد بررسی قرار می‌دهند. ما در این مقاله راهنمایی کاملی برای شما ارائه خواهیم داد تا با روند تحلیل فاندامنتال و روش بررسی صنایع و شرکت‌ها آشنا شوید
اهمیت تحلیل فاندامنتال صنایع و شرکت ها
زمانی که شما قصد دارید تا شرایط یک شرکت را مورد ارزیابی قرار دهید، بهتر است این کار را از طریق تحلیل فاندامنتال به‌صورت بنیادین انجام دهید. تحلیل بنیادین کمک می‌کند تا ضمن بررسی شرایط کلان اقتصادی در یک کشور، وضعیت صنعت مدنظر و سپس جایگاه آن شرکت در اقتصاد را به‌دست بیاورید. از سلامت و پتانسیل رشد گرفته تا ریسک‌ها و مزیت‌های رقابتی که صنعت و شرکت مدنظر دارد را بررسی کنید. این بررسی عموماً از طریق سنجش وضعیت اقتصادی، بررسی ترازنامه‌ها، سود و زیان، جریان نقدینگی، پتانسیل رشد، شرایط سایر سرمایه‌گذاران، گزارش‌های سود فصلی و سالیانه، میزان تملک، تغییرات مدیریتی، بررسی محصولات شرکت و… انجام می‌شود. عموماً تحلیل چنین فاکتورهایی برای دستیابی به یک دورنما از نتیجهٔ سرمایه‌گذاری روی یک شرکت بسیار مهم است و اینجاست که جایگاه تحلیل فاندامنتال در بررسی عمیق و کامل صنایع و شرکت‌ها مشخص می‌شود. شما با روش‌های دیگر مانند تحلیل تکنیکال نمی‌توانید به‌صورت کامل و شفاف، وضعیت کمپانی‌ها را متوجه شوید و همین امر سبب می‌شود تا تحلیل فاندامنتال در این مسیر اهمیت بالایی پیدا کند.
تحلیل صنعت و جایگاه شرکت در آن؛ نقشهٔ راه بازار
همان‌طور که گفته شد، برای سرمایه‌گذاری در یک شرکت، اولین قدم، تحلیل صنعت بالادستی آن است. مثلاً اگر می‌خواهید روی یک شرکت تجاری که کار آن فروش آهن‌آلات است سرمایه‌گذاری کنید، باید ابتدا وضعیت صنعت فولاد را مورد بررسی قرار دهید. برای داشتن درکی روشن از وضعیت یک صنعت، لازم است ابتدا عوامل بنیادینی را که بر آن تأثیر می‌گذارند شناسایی کنید؛ این عوامل می‌توانند در هر صنعتی متفاوت باشند، مانند نیروهای محرکه در حوزه‌هایی چون بانکداری، فناوری یا انرژی.
در ادامه، جهت‌گیری کلی بازار را ارزیابی کنید: آیا صنعت در حال توسعه است یا با افت و رکود روبه‌روست؟
میزان رقابت نیز نکتهٔ مهمی‌ست؛ هر چه تعداد شرکت‌های فعال بیشتر و سهم بازار بین آنها تقسیم‌شده‌تر باشد، می‌توان نتیجه گرفت رقابت شدیدتر است. همچنین بررسی تحولات فناوری و شرایط اقتصادی گسترده‌تر، مثل تغییرات در عرضه و تقاضا، می‌تواند تصویر کامل‌تری از فضای آن صنعت ارائه دهد.
مطلب پیشنهادی: آموزش تریدینگ از صفر تا حرفه‌ای
شناسایی عوامل تأثیرگذار بر حرکت یک صنعت
عوامل گوناگونی بر حرکت اقتصادی یک صنعت کلان به‌صورت بلندمدت و میان‌مدت تأثیر می‌گذارد. تحلیل‌گران فاندامنتال با شناخت این عوامل، باید آنها را رصد کرده تا بتوانند وضعیت آیندهٔ آن صنعت را پیش‌بینی کنند:
- شرایط کلان اقتصادی: نرخ بهره، نرخ تورم، نرخ رشد GDP، نرخ بیکاری، سیاست‌های پولی و مالی
- قیمت مواد اولیه یا منابع اصلی تولید: مانند قیمت نفت، فلزات، مواد غذایی که بسته به صنعت تفاوت دارد
- تقاضای مصرف‌کننده: میزان نیاز و تمایل بازار به محصولات یا خدمات آن صنعت
- توسعهٔ فناوری و نوآوری: صنایع فناوری‌محور به‌شدت تحت تأثیر پیشرفت تکنولوژی هستند
- قوانین و مقررات دولتی: یارانه‌ها، محدودیت‌های وارداتی/صادراتی، مالیات‌ها یا مجوزهای خاص
- واردات و رقابت بین‌المللی: تغییرات نرخ ارز یا تعرفه‌ها می‌تواند رقابت‌پذیری یک صنعت را تضعیف یا تقویت کند
- ترندهای اجتماعی و فرهنگی: تغییرات در سبک زندگی یا دغدغه‌های اجتماعی (مثلاً زیست‌محیطی) می‌تواند صنایع خاصی را به رشد یا افول بکشاند
تحلیل‌گران با بررسی این متغیرها در سطح صنعت، می‌توانند درک دقیقی از وضعیت کلی آن پیدا کنند.
روند رشد و رکود در یک صنعت (چرخهٔ صنعتی)
روند رشد و رکود
در چرخهٔ صنعتی، عموماً دوره‌های بلندمدت رشد معمول و دوره‌های کوتاه‌مدت رکود رخ می‌دهد. زمانی که می‌خواهید سهام یک مجموعه را خریداری کنید، باید ببینید که در حال حاضر، صنعت بالادستی آن در مرحلهٔ رشد است یا رکود.
مثلاً در مرداد ۴۰۴، صنعت مسکن ایران در رکود بزرگی قرار دارد، پس خرید سهام شرکت‌های سیمانی و شرکت‌های مرتبط با صنعت ساختمانی کار درستی نیست.
- ورود یا ظهور (Emerging): مرحله‌ای با نوآوری بالا، سودآوری پایین و ریسک زیاد؛ نیاز به سرمایه‌گذاری اولیهٔ بالا و بازار ناپایدار.
- رشد (Growth): افزایش تقاضا و سهم بازار، بهبود سودآوری، ورود رقبا و توسعهٔ زیرساخت‌ها.
- بلوغ (Maturity): رشد آهسته اما پایدار، رقابت شدید، اشباع بازار و تمرکز شرکت‌ها بر بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها.
- رکود یا افول (Decline): کاهش تقاضا، منسوخ‌شدن فناوری، افت سودآوری و خروج یا ادغام شرکت‌ها از بازار.
وضعیت رقابت‌پذیری یک صنعت (Industry Competitiveness)
نکتهٔ مهم بعدی هنگام تحلیل یک صنعت، وضعیت رقابت‌پذیری آن است. این وضعیت را شما باید از طریق موارد مختلف زیر در تحلیل فاندامنتال خود مورد ارزیابی قرار دهید:
- قدرت چانه‌زنی تأمین‌کنندگان (Supplier Power)
- قدرت چانه‌زنی مشتریان (Buyer Power)
- تهدید ورود تازه‌واردان به صنعت (Threat of New Entrants)
- تهدید کالاها یا خدمات جایگزین (Substitutes)
- شدت رقابت میان بازیگران فعلی (Rivalry Among Existing Competitors)
تحلیل این بخش‌ها کمک می‌کند تا شما به‌عنوان یک سرمایه‌گذار تخمین بزنید که آیا این صنعت ظرفیت رشد و سودآوری دائمی برای شما دارد؟ آیا تحت فشار رقابتی با سایر صنایع، سوددهی آن کاهش پیدا خواهد کرد یا خیر؟
جایگاه شرکت در صنعت بالادستی
بعد از اینکه وضعیت صنعت بالادستی شرکت مدنظر را بررسی کردید، باید ببینید که شرکت موردنظر چه جایگاهی در آن صنعت میان رقبا دارد.
آیا رهبر بازار و تعیین‌کنندهٔ بسیاری از شرایط بازار است، یا یک شرکت متوسط و دنبال‌کنندهٔ بازار تلقی می‌شود؟
مزیت رقابتی شرکت را تحلیل کنید که در چه جایگاهی قرار دارد. محصولات آن آیا ویژگی یا مزیت رقابتی خاصی دارند یا خیر؟
برگهٔ برندهٔ شرکت برای حفظ جایگاه خود در این صنعت چیست و چه چیزی سبب می‌شود تا شما، سرمایه‌گذاری روی این شرکت از طریق خرید سهام را به شرکت‌های دیگر ترجیح بدهید؟
برای چک‌کردن وضعیت شرکت، موارد مهمی وجود دارد که در ادامه در سرفصل‌های جداگانه به آنها پرداخته‌ایم:
بررسی صورت های مالی شرکت ها؛ زبان اعداد یک شرکت
یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی که برای ارزیابی سلامت یک شرکت باید مورد بررسی قرار بگیرد، صورت‌های مالی آن است. در تحلیل فاندامنتال، بررسی وضعیت مالی از جمله ترازنامه، سود و زیان، جریان نقدینگی و… از ارکان اصلی تحلیل یک شرکت است که باید با دقت بالایی انجام شود.
- ترازنامه (Balance Sheet):
ترازنامه در واقع یک گزارش است که نشان می‌دهد در یک زمان مشخص، یک شرکت چه دارایی‌های کلی و چه بدهی‌هایی دارد.
اگر بخواهید یک عکس فوری از وضعیت مالی یک شرکت نگاه کنید، باید ترازنامه را در اختیار داشته باشید تا بفهمید آن شرکت تا چه حد متعادل است و از نظر مالی در جایگاه مناسبی قرار دارد. - صورت سود و زیان (Income Statement):
سود و زیان یک شرکت، در واقع گزارشی است که در دوره‌های مختلف، مثلاً ۶ ماهه و سالانه منتشر می‌شود تا مشخص شود وضعیت شرکت در یک دورهٔ زمانی، فقط از نظر میزان سود یا ضرر چگونه بوده است. - صورت جریان وجوه نقد (Cash Flow Statement):
این صورت، گزارشی است که نشان می‌دهد چه میزان نقدینگی وارد یک شرکت شده و چه میزان پول نقد از شرکت خارج شده است.
البته این جریان نقدینگی شامل بخش‌هایی چون سرمایه‌گذاری، فروش کالا و تأمین موارد اولیه است.
دارایی های شرکت
دسته‌بندی بعدی که باید در بخش صورت‌های مالی شرکت‌ها مورد بررسی قرار دهید، دارایی‌های شرکت است که خودش به دو بخش مختلف تقسیم می‌شود:
- دارایی‌های جاری: به دارایی‌هایی که می‌توان کمتر از یک سال آنها را نقد کرد، دارایی‌های جاری گفته می‌شود، مثلاً موجودی بانکی، طلب‌های نقدشونده، کالاهای آماده‌فروش در انبار.
- دارایی‌های غیرجاری: به دارایی‌های سنگین که ممکن است نقد شدن آنها بیش از یک سال زمان ببرد، مانند ماشین‌آلات، ساختمان‌ها، تجهیزات و سرقفلی‌ها، دارایی‌های غیرجاری گفته می‌شود.
بررسی بدهی های شرکت (Company Liabilities)
بدهی‌های یک شرکت نشان می‌دهد که چه تعهدات مالی در مقابل سایرین دارد. همان‌طور که می‌دانید بدهی‌ها خودشان به دو گروه تقسیم می‌شوند: بدهی‌های بلندمدت و بدهی‌های جاری.
زمانی که میزان بدهی‌ها را به‌دست آوردید، بدانید که نسبت بدهی‌ها به دارایی یا نسبت بدهی‌ها به حقوق صاحبان سهام (Debt-to-Equity Ratio) یکی از مهم‌ترین شاخص‌هایی است که از طریق آن می‌توان ریسک‌های مالی یک شرکت را مورد ارزیابی قرار داد.
چرا صورت سود و زیان مثل «فیلمی» از عملکرد شرکت است؟
برخلاف ترازنامه که وضعیت مالی شرکت را در یک “نقطه زمانی” خاص نشان می‌دهد، صورت سود و زیان مانند یک فیلم است که عملکرد شرکت را در یک “دوره زمانی” (مثلاً سه‌ماهه یا سالانه) روایت می‌کند. این مدل روایت‌محور بودن آن تمام فراز و نشیب‌های عملکردی یک شرکت را نشان می‌دهد. این صورت مالی شامل موارد زیر است:
- درآمدها
- هزینه‌های عملیاتی
- سود ناخالص و خالص
- هزینه مالی و مالیات
- درآمد خالص (Net Income)
جریان نقدینگی در شرکت (Cash Flow)
جریان نقدی نشان‌دهنده میزان ورود و خروج پول واقعی نقد در دوره‌های زمانی مشخص‌شده است. صورت این وجوه نقدی که به شرکت تزریق می‌شود یا از آن خارج می‌شود، در ۳ مدل تنظیم می‌شود:
- جریان نقدی فعالیت‌های عملیاتی (Operating): پولی که از کسب‌وکار اصلی شرکت وارد یا خارج می‌شود.
- جریان نقدی فعالیت‌های سرمایه‌گذاری (Investing): شامل خرید/فروش دارایی‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها.
- جریان نقدی فعالیت‌های تأمین مالی (Financing): شامل دریافت و بازپرداخت وام‌ها، پرداخت سود سهام و افزایش سرمایه.
اگر سؤال‌تان این است که تحلیل این جریان‌های نقدی چه کاربردی دارد، باید بگوییم که از طریق آن خواهید فهمید که آیا شرکت توان پرداخت بدهی‌ها، توان سرمایه‌گذاری و اصلاً توان اجرای پروژه‌های سودآور و رشد کردن در آینده را دارد یا خیر.
حتما بخوانید: راهنمای جامع تأمین سرمایه برای تریدرها
تأثیر اخبار شرکت ها بر ارزش آنها و بازار؛ نحوه رصد اخبار شرکتی
به‌عنوان یک تحلیل‌گر فاندامنتال، ضمن اینکه باید به‌صورت مداوم اخبار اقتصادی کلی را مورد بررسی قرار دهید، لازم است تا اخبار اختصاصی شرکت مدنظرتان را نیز دائماً دنبال کنید. برای این کار می‌توانید از روش‌های مختلفی مانند دنبال کردن خبرهای رسمی شرکت، دریافت خبر از وب‌سایت‌های اخبار اقتصادی و… استفاده کنید که در ادامه آنها را معرفی خواهیم کرد.
بیانیه‌های خبری رسمی شرکت‌ها (Press Releases):
عموماً شرکت‌ها ترازنامه‌ها، صورت‌های مالی و همچنین خبرهای مهم از جدیدترین اقدامات و تغییرات شرکت را در وب‌سایت‌ها یا سامانه‌های بورسی مانند کدال در ایران یا EDGAR در آمریکا منتشر می‌کنند. همچنین شما می‌توانید اخبار را در بخش Investor Relations مشاهده کنید.
در میان اخبار منتشرشده از درون یک شرکت به تغییرات هیئت مدیره، تصمیم‌گیری درباره مثلاً ساخت یک محصول جدید، گسترش بازارها و… توجه کافی داشته باشید چون به‌صورت مستقیم روی سودآوری و ارزش آن شرکت تأثیرگذار است.
پلتفرم‌های خبری مالی (Financial News Platforms)
در حال حاضر، وب‌سایت‌های بسیار مهمی در جهان وجود دارند که از طریق اخبار مستمر روزانه خود، وضعیت اقتصادی کل جهان را به‌صورت ریزجزئیات مورد بررسی قرار می‌دهند. شما به‌عنوان یک تحلیل‌گر فاندامنتال باید به‌صورت دائمی از این وب‌سایت‌ها برای رصد بازار و مشاهده اخبار جدید و رویدادهای مهم اقتصادی استفاده کنید:
- Bloomberg
- Reuters
- Yahoo Finance
- com
- MarketWatch
- CNBC
پیش بینی آینده شرکت ها: نقش تحلیل فاندامنتال در سنجش پتانسیل رشد یا رکود
نکاتی که در بالاتر گفته شد، تنها بخشی از مواردی است که برای تحلیل بنیادین یک شرکت باید انجام دهید. بنابراین تحلیل فاندامنتال نقش اولیه و بسیار مهمی در سنجش میزان پتانسیل رشد و یا رکود یک صنعت و شرکت دارد.
با تحلیل فاندامنتال است که شما می‌توانید خروجی‌هایی را به‌دست بیاورید و در نهایت تصمیم بگیرید که سرمایه‌گذاری روی این شرکت برای شما مناسب است یا خیر. اگر هم سؤال‌تان این است که چگونه تحلیل تکنیکال به پیش‌بینی وضعیت یک شرکت در آینده کمک می‌کند، باید بگوییم که از طریق تحلیل تکنیکال می‌توان به موارد زیر دست پیدا کرد:
- روند درآمد و سود
- ساختار هزینه‌ها و حاشیه سود
- توان بازپرداخت بدهی
- سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه
- گزارش‌های مدیریتی و اهداف آینده
جمع بندی
در نهایت باید گفت که تحلیل فاندامنتال یا بنیادین برای بررسی وضعیت شرکت‌ها، باید از بالا به پایین صورت بگیرد. یعنی زمانی که شما می‌خواهید یک سرمایه‌گذاری مهم بر روی یک شرکت انجام دهید، ابتدا باید وضعیت کلی اقتصادی در کشور روی آن صنعت را مد نظر قرار دهید. سپس باید وضعیت خود صنعت و شرایط رشد، رکود و آینده آن را پیش‌بینی کنید و سپس به سراغ تحلیل و آنالیز کامل شرکت بروید تا در نهایت تصمیم بگیرید که آیا ارزش سرمایه‌گذاری دارد یا خیر.
