جدول محتوایی
شما به عنوان یک کاربر فارکس ممکن است این سؤال برایتان پیش بیایید که با توجه به سرمایه‌ای که در بازار قرار می‌دهید، چه حقوقی دارید و چطور می‌توانید از خود در برابر بروکرها محافظت کنید. ما در این مقاله به بررسی حقوق تریدرها خواهیم پرداخت.
مسائل حقوقی و نظارتی بر فارکس
فارکس به عنوان یکی از بزرگ‌ترین بازارهای جهان و جذاب‌ترین آن‌ها برای سرمایه‌گذاری، ریسک‌های قابل توجهی دارد که به همین دلیل، کشورها؛ نهادهای نظارتی متعددی ایجاد کرده‌اند تا با وضع قوانین و مقررات گوناگون، منافع معامله گران خرد را تأمین کنند. این قوانین شامل الزاماتی نظیر جداسازی وجوه مشتری از دارایی‌‌های عملیاتی بروکر، افشای کامل هزینه‌ها (اسپرد و کارمزد) و الزامات شفافیت در اجرای دستورهاست. به عنوان مثال، برای کاهش خطر سوءاستفاده از سرمایه مشتریان، بروکرهای تحت نظارت مکلف‌اند «وجوه مشتریان را از منابع عملیاتی خود جدا نگه دارند» تا امنیت سپرده‌ها تا حد امکان حفظ شود. همچنین، در اکثر نهادهای ناظر اطمینان حاصل می‌شود که بروکرها دستورهای خرید و فروش مشتری را دقیق و به موقع اجرا کنند و اطلاعات لازم درباره ریسک‌ها و هزینه‌ها را پیش از معامله در اختیار تریدر قرار دهند.
به طور کلی حقوق تریدرها شامل مواردی چون وجود معاملات شفاف و منصفانه، امنیت وجوه، دسترسی به اطلاعات، دسترسی به روندهای قانونی شکایت از بروکر و … است. معمولاً تمامی حقوق تریدرها در بروکرهای حرفه‌ای به صورت قانونی، آگاهانه و با مسئولیت پذیری رعایت می‌شود.
وظایف مربوط به تریدرها
برای اینکه بتوانید کلیه حقوق مادی و معنوی خود را در بازار فارکس محافظت کنید (حقوق تریدرها)، شما نیز به عنوان یک‌ترید وظایفی بر عهده دارید که مهم‌ترین آن ثبت نام با هویت واقعی است. شما باید کلیه مدارک و اطلاعات شخصی که به بروکر ارائه می‌دهید مطعلق به خودتان و کاملاً واقعی باشد. مراحل احراز هویت را بدون هیچ تقلبی بگذرانید و هیچ‌گاه و مدارک فردی شخص دیگری کار نکنید.
قبل از ثبت نام در بروکر باید تمامی قوانین و مقررات کارگزاری و قوانین کلی فارکس را با دقت مطالعه کنید، مواردی مانند لوریج؛ کارمزد، کمیسیون‌ها، زمان معاملاتی، اسپرد، قوانین بونوس ها، قوانین واریز و برداشت و … همگی جزو مقررات مهمی هستند که ممکن است در هر بروکر شرایط آن‌ها با یکدیگر متفاوت باشد. زمانی که قوانین را به صورت کامل بدانید، می‌توانید در صورت شکایت از عملکرد یک کارگزاری به‌راحتی این موضوع را چک کنید. به عنوان نمونه، کمیسیون معاملات آتی کالا (CFTC) آمریکا تأکید کرده که معامله‌گران حتماً قبل از سپرده‌گذاری بررسی کنند بروکر و کارکنان آن در فهرست ثبت‌نام‌شدگان CFTC یا اعضای NFA قرار دارند. این پیگیری‌ها معمولاً از طریق وب‌سایت‌های رسمی نهادها مانند CFTC یا پایگاه اطلاعاتی NFA (سیستم BASIC) امکان‌پذیر است. به بیان دیگر، معامله‌گران حق دارند بروکری را انتخاب کنند که زیر نظر نهادهای نظارتی معتبر فعالیت کند، چرا که بروکرهای ثبت‌نام‌شده تحت نظارت موظف به رعایت استانداردهایی از جمله استانداردهای افشا، کنترل دارایی‌ها و رعایت قوانین ضد رشوه هستند
همچنین شما به عنوان یک سرمایه‌گذار باید نسبت به ریسک‌های بازار آگاه باشید، بدانید که بیشتر معامله گران بازار فارکس در نهایت زیان ده هستند و با اطلاع از این موضوع و سختی‌ها و ریسک‌های بزرگی که بازار دارد وارد آن شوید.
نحوه شکایت از بروکرهای متخلف
یک مسئله مهم درباره حقوق تریدرها و شکایت از بروکرهای مختلف وجود دارد. کاربران سراسر جهان که در کشورهای غیر تحریمی زندگی می‌کنند، از طریق فرایندهای قانونی که در ادامه نیز برخی از آن‌ها را آموزش خواهیم داد، می‌توانند از بروکرها بابت هرگونه تخلفی که دارند شکایت کنند. اما کاربران ایران تقریباً می‌توان گفت که چنین توانایی ندارند. درواقع هیچ بروکر حرفه‌ای در جهان تحت رگوله های معتبر قوی نمی‌تواند به ایرانیان خدمات بدهد، به همین دلیل بروکرهایی که می‌خواهید به کاربران ایرانی خدمات بدهند، مجبورهستند برایان بخش از فعالیتشان از رگوله های آفشور (فراساحلی) سطح پایین استفاده کنند. به همین دلیل این رگوله ها تقریباً هیچ‌گونه قدرتی برای اعمال قوانین و جریمه بروکرها ندارند، به همین دلیل کاربران ایرانی ساکن داخل کشور عملاً شانس بسیار پایینی دارند که بتوانند در برابر تخلفات بروکرها از خود دفاع کنند.
تنها راه باقی مانده این است که شما از ابتدا یک بروکر معتبر را برای ترید انتخاب کنید، بروکری که دارای رگوله های دیگر قوی هست و به خاطر اعتباری که دارد همیشه حق و حقوق کاربران را رعایت می‌کند. اما اگر در مناطق دیگر مانند آمریکا یا اروپا هستید، روش‌های زیر می‌تواند برای پیگیری حقوق تریدرها و شکایات مناسب باشد.
حتما بخوانید: مدیریت سرمایه در معاملات فارکس و بازارهای مالی
- آمریکا (CFTC/NFA): اگر بروکر مورد اختلاف در آمریکا فعالیت کند، ابتدا باید بررسی کنید آیا عضو انجمن ملی آینده‌ها (NFA) یا ثبت‌شده نزد کمیسیون معاملات آتی کالا (CFTC) است یا خیر. برای بروکرهای دارای عضویت NFA، می‌توانید از طریق فرم آنلاین NFA شکایت خود را ثبت کنید. چنانچه بروکر عضو NFA نباشد یا خارج از آمریکا باشد، باید شکایت را از طریق بخش شکوائیه CFTC پیگیری کنید. کمیسیون معاملات آتی (CFTC) برنامه‌ای تحت عنوان «برنامه رِپِرِیشنز» دارد که شکایات مشتریان را در یک فرآیند رسمی و کم‌هزینه حل و فصل می‌کند. به عبارت دیگر، معامله‌گر می‌تواند پرونده خود را در دفتر رسیدگی شکایات CFTC مطرح کند تا یک قاضی اداری (متخصص در قوانین کالا) با برگزاری جلسه رسیدگی به شکایت او رسیدگی نماید. در این مسیر، نیازی به پرداخت هزینه‌های هنگفت نبوده و هدف از این سازوکار، «ارائه فضایی ارزان، سریع و عادلانه برای حل اختلافات بین مشتریان و حرفه‌ای‌های ثبت‌شده» است. علاوه بر این، انجمن NFA خود نیز برای حل اختلاف بین مشتریان و بروکرهای عضو، سازوکار داوری در نظر گرفته است؛ این داوری جایگزینی سریع و کم‌هزینه برای دادرسی قضایی است و شرکت در آن نیازمند حضور وکیل نیست
- اتحادیه اروپا و بریتانیا: در اروپا و انگلستان روند شکایت از بروکر نیز بر اساس قوانین داخلی و نظارت‌های ملی صورت می‌گیرد. در بریتانیا، تمامی شرکت‌های مالی مجاز (از جمله بروکرهای FCA) ملزم به داشتن روال مشخص رسیدگی به شکایات هستند. اگر از خدمات بروکری در انگلستان نارضایتی داشتید، ابتدا باید شکایت خود را با خودِ بروکر مطرح کنید. در صورتی که پاسخ قانع‌کننده‌ای نشنیدید یا نتیجه‌گیری صورت نگرفت، می‌توانید موضوع را به «اداره حل اختلاف مالی» (Financial Ombudsman Service) ارجاع دهید؛ این نهاد دولتی مستقل، شکایات مصرف‌کنندگان از شرکت‌های خدمات مالی را بررسی و رسیدگی می‌کند. خدمات ادعای خسارت و حل اختلاف مالی بریتانیا رایگان است و اگر تصمیم این مرجع به نفع شما باشد، شرکت موظف است نتیجه را اجرا کند. گ
در باقی کشورهای اروپایی نیز قوانین اتحادیه اروپا مانند MIFID قابل اجراست و همه شرکت‌ها باید دستورالعمل‌های این قانون و همچنین رگوله خود را به صورت کامل اجرا کنند. اگر شما از بروکر خود در اروپا شکایتی کردید و بروکر مسئله را برای شما حل نکرد، مکانیسم‌های دیگر مانند داوری‌های مستقل یا مدعی العموم به کار گرفته می‌شود. همچنین در اروپا سیستمی به نام “فین-نت” وجود دارد که به مشتریان هرنوع کسب و کاری این اجازه را می‌دهد که شکایت‌های فرامرزی داشته باشید، یعنی مثلاً اگر شما در هلند هستید و بروکر شما در آلمان، از این طریق نیز می‌توانید از عملکرد آن کارگزاری شکایت کنید.
روند پیگیری حقوق تریدرها در آمریکا و اروپا
در اروپا و آمریکا قوانین به شیوه‌ای است که روند کامل حقوق تریدرها در آن‌ها رعایت می‌شود، برای آشنایی با این مسیر ادامه مطلب را بخوانید
- آمریکا: در برنامه حقوقی CFTC شما ابتدا باید شکایت خود را با تمامی مستندات و مدارک به ثبت برسانید. در صورتی که شکایت شما وارد باشد، کپی شکایت برای بروکر یا سازمان مالی که آن شکایت کرده‌اید نیز می‌شود. سپس تیم قضاوت و رسیدگی به شکایت شما مشخص می‌شود و منتظر جوابیه بروکر می‌مانند و فرایند دادرسی آغاز می‌گردد. همچنین در NFA که یک روند دادرسی خصوصی است همین مسیر طی می‌شود و معمولاً مسیر آن کوتاه‌تر و سریع‌تر از CFTC است.
- اروپا و بریتانیا: در اروپا نیز پس از ثبت شکایت از بروکر، رگوله، شکایت را بررسی کرده و سعی می‌کند مسئله را با رأی دادن حل کند. اگر شکایت شما به نتیجه نرسید می‌توانید به اداره حل اختلاف مالی کشوری که در آن هستید مراجعه کنید. در صورتی که رأی به نفع شما اعلام شد بروکر موظف است جبران خسارت را برای شما انجام دهد، اگر این کار را نکند، پرونده شما به دادگاه‌های مالی کشوری خواهد رفت. برای شکایات فرامرزی، شبکه FIN-NET کمک می‌کند تا پرونده شما به نهاد مسئول کشور مبدأ بروکر فرستاده شود در نهایت اگر حل‌وفصل خارج دادگاهی انجام نشد، تریدر می‌تواند اقامه دعوا در دادگاه‌های مدنی کشور مربوط را در نظر گیرد؛ هرچند در عمل اغلب اختلافات فارکس با استفاده از نهادهای داوری و حل اختلاف تخصصی حل می‌شوند.
ملاحظات حقوقی در قراردادهای بروکری
برای اینکه حقوق تریدرها به خوبی رعایت شود، کاربران قبل از ثبت نام در هر بروکر باید تمامی قوانین شامل بر آن را بخوانند مهم‌ترین بندها عموماً به شرح زیر هستند:
- موقعیت مرجع حل اختلاف: اکثر بروکرها قوانین مربوط به داوری دارند، مثلاً در قوانین بروکر ذکر شده است که اختلافات در چه کشوری و نزد چه موسسه داوری حل و فصل خواهد شد. این بند را به خوبی بررسی کنید تا مجبور نشوید برای داوری در کشوری خارج از ناحیه خود مراجعه کنید. اما در اتحادیه اروپا قوانین حل اختلاف ADR وجود دارد که تضمین می‌کند در صورت قبول نکردن نتیجه داوری توسط تریدر، امکان ارجاع شکایت به یک موسسه مستقل نیز وجود دارد. پس در صورت پیروز نشدن در داوری می‌توانید از این سازوکار برای ادامه شکایت خود استفاده کنید.
- حفاظت از سرمایه مشتری: بروکرهایی که رگوله معتبر دارند موظف به حفاظت از سرمایه مشتریان هستند. همچنین برخی از بروکرها ویژگی‌هایی مانند حفاظت از بالانس منفی را دارند. اگر چنین بندی در قوانین بروکر شما وجود دارد، می‌توانید از آن برای شکایت علیه بروکر به دلیل عدم حفاظت از سرمایه مشتری استفاده کنید.
- شفافیت هزینه‌ها: بروکر موظف است کلیه کارمزدها و اسپردها، سواپ و همه هزینه‌ها را به صورت شفاف در قراردادهای خود ذکر کند. هر هزینه پنهان دیگری می‌تواند باعث شود که شما بتوانید از بروکر برای دریافت هزینه‌های اضافی شکایت کنید.
- قیدهای پیشگیری از مسئولیت و جبران خسارت: قوانینی مانند عدم مسئولیت بروکر در شرایط خاص یک مسئله معمول است، اما حتماً در قوانین بخوانید که کدام موارد جزو این بندها می‌شود. آیا ممکن است حق شکایت شما در شرایط عادی را سلب کرده باشند یا خیر. کلیه بندها و قوانین بروکر باید در حدود قوانین ملی و کشوری تعیین شده باشد و بروکر نمی‌تواند بندهایی را در قرارداد خود جای داده باشد که خارج از این قوانین عمل کنند.
- فسخ قرارداد: بروکرها شرایطی برای انصراف، تسویه حساب و بستن حساب دارند. برخی از بروکرها ممکن است برای بستن حساب از شما کارمزد یا پولی دریافت کنند. آگاه باشید که کارگزاری مد نظر شما در قوانین خود چه بندهایی برای فسخ قرارداد دارد.
به طور کلی، باید قراردادهای بروکری که می‌خواهید در آن ثبت نام کنید را به صورت کامل بخوانید، این قراردادها باید کاملاً شفاف و منصفانه باشند. از مشاوران حقوقی برای بررسی قرارداد بروکرتان استفاده کنید تا در آینده دچار خلع‌های قانونی نشوید.
توصیه‌های پیشگیرانه و اقدامات احتیاطی
یکی از مهم‌ترین کارها برای حفظ حقوق تریدرها، این است که یک سری مسائل را قبل از ورود به یک بروکر کاملاً بررسی کنند، اقداماتی پیشگیرانه که کمک می‌کند در آینده با مشکلات جدی مواجه نشوند، مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر است:
- بررسی مجوز و اعتبار بروکر: پیش از ثبت نام و افتتاح حساب در یک کارگزاری، رگوله آن را با دقت چک کنید. هرچقدر که یک کارگزاری تحت نظارت رگوله قوی‌تری باشد، قوانین آن عادلانه‌تر است و احتمال اینکه شما بتوانید حق خود را از آن بروکر بگیرید بالاتر است. پس مهم‌ترین مسئله پیش از ثبت نام در بروکر، بررسی رگوله آن است. (همان‌طور که گفتیم حتی بهترین بروکرهای جهان به دلیل تحریم‌ها نمی‌توانند به ایرانیان تحت رگوله های معتبر خدمات بدهند و مجبور هستند از رگوله های آفشور استفاده کنند)
- مکاتبات مستند: تمامی مکاتبات و مستندات خود را از مجرای رسمی مانند ایمیل انجام دهید تا در صورت اینکه اختلافی بین شما و کارگزاری پیش بیایید، بتوانید مستندات خود را به صورت کاملاً قانونی به مراجع داوری ارائه کنید.
- شروع با سرمایه کم: اگر تازه می‌خواهید در یک بروکر کار خود را شروع کنید، مراقب باشید که در همان ابتدا نباید سرمایه زیادی در بروکر بگذارید، سعی کنید ابتدا بروکر را در تمامی موارد آزمودن کنید. از واریز گرفته تا برداشت و هزینه‌های معاملاتی، اگر بروکر مشکلی داشته باشد، بگذارید ریسک شما روی همان سرمایه کم رخ دهد تا اینکه روی یک سرمایه بالا با بروکر خود به مشکل بخورید.
- تجربه کاربران: سعی کنید تجربه کاربران را مد نظر قرار دهید، یعنی در شبکه‌های اجتماعی و از طریق وب سایت‌های نقد و بررسی، شرایط کارگزاری را کاملاً بسنجید، ببینید که نظر باقی معامله گران درباره وضعیت کاری بروکر چیست، بیشترین شکایت کاربران از بروکر درباره چه چیزی است و بروکر م نظر شما چه اشکالاتی از دید سایر کاربران دارد.
- قوانین و شرایط معاملاتی: تمامی قوانین و شرایط معاملاتی در بروکر خود را کاملاً چک کنید. از هزینه‌ها گرفته تا نحوه اجرای معاملات و قوانین محدود کننده. برخی از بروکرها مثلاً برای ترید با ربات یا هج کردن و برخی از روش‌ها مثل مارتینگل قوانین پیشگیرانه وضع کرده‌اند. اگر شما از این قوانین مطلع نباشید با بروکر خود دچار سوتفاهم خواهید شد.
جمع بندی
در این مقاله به صورت کلی با حقوق تریدرها و شرایط آن و سیستم شکایت از کارگزاری‌ها آشنا شدید، همان‌طور که گفتیم متأسفانه کاربران ایرانی امکان استفاده از بروکرهایی که رگوله قوی دارند را پیدا نمی‌کنند. به همین دلیل بروکرهایی که می‌خواهند به ایرانیان خدمات بدهند عموماً مجبور به دریافت رگوله های آفشور هستند. پس با دانستن این موضوع باید پول خود را به‌گونه‌ای در بروکرها قرار دهید که دچار چالش نشوید.
